Solglytt er ungdomslagsavisa frå Ortnevik. Laget vart starta i 1904, medan Solglytt kom i gang i 1909. Det har kome ut mange tekster, både seriøse og meir spøkefulle. Nokre av dei har vore tildels ertande, som førte til at Solglytt hadde opphald i skrivinga i lengre periodar.
Harald Dyrrdal har forfatta denne teksten. Han var bladstyrar på denne tida. Då hadde han ansvar for å ta i mot tekstar, samt å skrive nokre sjølv. Han har signert teksten med -rr-.
Det som skil – og det som bind
I ei tid som den me upplever no, då alt det gamle so å segje er i uppløysing, då alt må i støypeskeia til nyskaping på avgrunnens rand, i ei slik tid er det vanskeleg å teikne noko klårt bilete av dei ymse ovringar i samfund og folkeliv. Det ser ofte slik ut at einskapen raknar på alle felt. Det er strid kvar ein seg vender. Strid um økonomiske – um sociale – um kulturelle - um religiøse spursmål, kort sagt, um tenkjelege og utenkjelege ting, frå arme gråstein til skire gullet.
Kva er so orsak til denne striden, og kva skal den tene til? På fyrste spursmålet kan det gjevast svar i det endelause. Men for å få noko å halde oss til, skal me berre ta spursmålet som samfunds- og sjelsovring. Og då kjem me ikkje framum at viktigaste orsaka til mykje av all den strid og alle dei skarpe motsetnader som sermerkjer vår tid, er, kva ein med eit framandord kan segje, ei altfor subjektiv innstilling. Me ser alt frå vår plass, frå vår upplæring, i dei fargar og former som passar oss sjølve. Me tenkjer ikkje etter at var me på ein annan plass i samfundet, so hadde me kanskje ogso eit anna syn, ei onnor innstilling overfor dei mange spursmål som vekkjer oss til beisk strid.
Det andre spursmålet um kva all denne strid skal tene til, er kanskje likso vanskeleg å svare på som det fyrste, men likevel på ein viss måte enklare. Alle gode ting skal utkrystalliserast gjenom strid, vert det sagt. Og Bjørnson har jamvel sagt at ”fred er ei det beste; men at man noget vil.” Alt dette er sant, men berre solenge striden tener det sanningsøkjande, det verkeleg objektive. Men nettupp her ligg og den store bresten. Er me til kvar tid sanningsøkjande når me legg ut til strid? Vilde ikkje striden ofte forme seg annleis og bli mindre beisk vis me prøvde forstå andre si innstilling og grunnane for den? Å jau, eg trur me kan bli tolleg samde um at i dei fleste stridar som blir førde, det vere seg so stort eller smått det vil, so vert all vår umtanke ført i felten for å fastslå eine og åleine vårt syn, vår innstilling som den einaste rette. Det er ei ”vi alene vite”- ånd som rikjer og rår. Og det fører ofte med seg at den mest ålmenne sanning ikkje vert teka til fylgje, utan når den tener vår eiga innstilling. Difor kan me vel trygt segje, at mykje av den strid som blir ført, tener berre til å nøre vår eiga egoisme. – Her må me leggja til at det sjølvsagt ikkje er urett å ha ulike meiningar um dei ymse spursmål. Og ein skal sjølvsagt ikkje vere redd for å leggje ut til strid for ei god sak, eller noko som tener det gode. Men kunde ein fyrst kome so langt at ein tok til å søkje etter sanninga hjå seg sjølv, kunde ein leve og leite seg fram til ei innstilling som ikkje var den personlege smålegdomen altfor mykje undergjeven, då vilde ein samstundes vinne fram til større forståing av andre sitt syn, og andre sin måte å vere på. Då vil me kanskje lære å forstå at ogso våre motmenn tidt er med og byggjer upp, kanskje meir enn me sjølve.
Og då kjem me til det som for ein stor del ber oss fram og på uppveg: Det som trass alt bind oss saman. Og det er kanskje meir enn me veit um. Det syner seg når det retteleg røyner på. Me hugsar frå soga at folket vårt samla seg med eit ”alt for Noreg”. Det var ikkje då spursmål um rik eller fatig, eller kvar ein høyrde heime på samfundsstigen. Dei var alle nordmenn og kristmenn. Det var det viktigaste.
Me som arbeider i ungdomslaga skulde ha det som vår serlege uppgåve dette å leite oss fram til ei rett og frigjord innstilling overfor dei ymse spursmål, ei innstilling som kunde føre til større skynsemd millom menneska, på same tid som me sjølve ved det kunde vinne fram til eit større sjølvstende. Den frilynde ungdomsrørsla er for ein del basert på det å prøve skirsle dei ymse spursmål. Berre namnet frilynd, i si beste tyding, forpliktar til det. Og her er just ikkje vant på uppgåver å samla seg um no for tida heller. Kunde me berre lære å sjå litt av det store som bind, yver alt som skil.
-rr- Sundag 12 mars 1933