”Solglytt” sundag 4de november 1923
Skogen
For mange mange hundrad år sidan, stod skogen stor og svær langt utover mot havgapet; paa alle øyor- so sant der fanst jord. Han gjek ogso mykje lenger tilfjells, enn som no er tilfælle. Den som eig ein smule fantasi kan tenkje deg korleis landet vaart tok seg ut den gongen.
Det syrgjelege for os, er at all denne svære skogen, alle desse umaatelege værdier no er borte. Berre naar ein grev i myrane finn ein desse vældige røter av gamall kjæmpe furu, og av annan skog. Grunnen for at all denne skogen kom vækk er heller litt uklaar. Det einaste sikre fakta er at han no er vækk.
Det var slik før i tida, at skogen ikkje vart rekna som noko vidare værdifullt – utan um det som vart nytta til husbruk. I vaar tid stiller dette seg heilt onnorleis. Me er klar over at skogen er ein av vore største nasjonalrikdomar. No har me vaart forstvæsen som etter beste skyn prøver aa værne um, og auka denne rikdomen vaar. Det er vel heller ingen som tvilar paa, at denne rikdomen kan aukast med nærsagt umåtelege værdiar enno.
Me har daa ogso folk som forstaar dette heilt ut, og som har ofra seg for skogsaki – særleg plantingi. Her vert ogso til kvar einaste vaar utpl. fleire mill. planter, av særleg gran og furu. Det kan nok vere lenge før ein ser større utbytte av dette arbeidet og i dei fleste tilfælle vert det dei sometter kjem som haustar fordelen; men fordelen kjem so sikkert som amen i kyrkja. Det er av dei ting ein maa sjaa stort paa og ikkje fyrst og fremst tenkje paa seg sjølve.
Ein maa tenkje nasjonalt, for det er direkte aa auke vaar nasjonalformue, dette med aa pl. skog. Her i vaare bygder er det gjort heller lite for denne sak. Enkelte undantak er her daa heldigvis; men me ligg eingrand etter, og det kan nok ha sine grunnar, særleg her i bygda. Ein av desse grunnar er, at me har skog i liarne vaare før, og dernest kjem alt dette her um den vellegna fælles beitingi. Me har skog ja; men ein stor del av denne skogen er av liten værdi. Plass vil han likevel ha.
Barskog er her mest ingenting av, og det er just denne som skulde ha plassen. Dersom alle lier her var klædde med barskog vilde dei vere mange ganger so mykje værdt.
Kan det so ingenting gjerast for aa rette paa dette forholdet? Eg meinar jau. Eg er til og med so dristig at eg trur det kan gjerast ein god del utan at ein treng hegne inn i einskilde felt, og trass i at all skog og mark er full av sau og geit. Eg veit nok at um me t.d. til vaaren pl. ut 1000 furu eller granpl. vilde det bli eit faatal av desse som kom forbi beistekjæften; men eg er sikker paa at ein del vilde greie det. Og kom dei fyrst so langt vilde det snart bere i veg.
Sjølvsagt maatte det plantast aarleg og det skulde undre meg um det paa slutten ikkje skulde syne frugter av arbeidet – til og med gode frugter. Naar ein fyrst fek upp ein del tre vilde desse snart setje frø og formeiringi vilde gaa av seg sjølv, og lierne vaare vilde smaatt um senn skjifte karakter.
I ein stor del av det lænde me har her, vilde det utan tvil vere mest tenleg aa plante gran, og gjerne litt lærketre. Furu berre paa dei turraste og solrikaste stader. At her ikkje finst vildtvaksande gran kjem ikkje av at grana er eit kræsent tre, ikkje kræsnare enn andre treslag. Men grana er eit tre som har innvandra, og paa denne si vandring har ho enno ikkje naadd vidare av Vestlandet. Difor maa me skunde paa med planting.
I det siste har ogso plantesaki skote ein raskare vekst, av di det er mange ungdomslag som har slutta seg til det Norske skogselskapet for aa fremja arbeidet. Eg meiner ogso at skal ungdomsarbeidet bera fram, maa lagi i langt større utstrækning ta seg av meir praktiske ting. Ta seg av uppgaaver som kan setje mærke etter seg. Daa skulde just skogsaki eller rettare skogsplantingi vera ei ideell sak – av di me daa er med aa skapar varige værdier.
Eg set difor fram den tanken til laget her, at det skipar ein plantedag til vaaren. At me faar tak i nokre tusen planter og spreier desse kring skog og mark.
Eigedomsrettar tek me ikkje hensyn til; men prøver berre etter beste skyn aa dele likt til alle som er med aa styttar arbeidet.
Ellers set eg til laget sjølv aa avgjera korleis saki bør gripast an. Eg trur ikkje det vil setje sers store krav til kassa vaar. For planter trur eg me faar billeg. Ta saki upp til drøftelse med det fyrste, og lat os faa vaar fyrste plantedag til vaaren.
J.T
Bladstyrar John Thune
Solglytt er ungdomslagsavisa frå Ortnevik. Laget vart starta i 1904, medan Solglytt kom i gang i 1909. Det har kome ut mange tekster, både seriøse og meir spøkefulle. Nokre av dei har vore tildels ertande, som førte til at Solglytt hadde opphald i skrivinga i lengre periodar.
Tankar rundt teksten:
Heilt oppe under fjellet i Ortnevik veks det nokre store graner. Det er John Thune som har planta desse. Han tok saka si alvårleg, og gjorde det han oppfordra alle til å gjere i denne teksten. I Ortnevik i dag er det mange granfelt som er hogstklare. Ein del av dei er allereie høgde, og nye trer har teke til å vekse opp. Takka vere vala forfedrane til innbyggarane i Ortnevik gjorde for mange år sida, kan dei som bur der i dag få inntekta av dette arbeidet.
Silje Brekke 22.03.2010