Ei segn frå øya Stabblandet fortel at omtrent alle menneska som budde der døydde av sotten. Berre i Fjelnesdalen og på Soleim var det overlevande. Ungguten som levde att i Fjelnesdalen kleiv til fjells og såg etter røyk som livsteikn frå andre menneske. Han såg røyk i nordvest og følgde røyken ned til Soleim, der han fann ei ungjenta som òg hadde overlevd som det einaste andre mennesket på heile Stabblandet. Desse to flytte så saman i Fjelnesdalen og sette bu der. Slik vart dei opphavet til nye slekter på Stabblandet.
"Sigrid og Knut"
Diktaren Jørgen A. Gravvold frå Surnadal skreiv ein songtekst med bakgrunn i denne historia, som fekk tittelen "Sigrid og Knut". Visesongaren Kolbjørn Botten (f. 1942) frå Halsa sette melodi til, og i 1981 vart visa sunge inn på LP-plata "På gamle tufter" av gruppa "Skuggsjå". Med løyve frå Botten og etterkomarane til Gravvold gjev vi her att teksten, som er henta frå samlinga "Ville blomstra":
Og svartedauden herja i tretten førti-ni,
og halve folket døydde i pine.
På Tustnastabbelandet fekk berre to gå fri
frå sotta som tok alle dei hine.
Omkvede: Eg lengtar etter deg.
Du lengtar etter meg.
Det er så vondt å leva åleine
I Fjellingsdalen gjekk han så einsleg att, han Knut,
da far og mor låg bleike på båre.
Og vest i Solheimsundet ho Sigrid såg mot nut
med augo som av saknad var såre.
Så tok dei ut på leiting, for inga sjel er nøgd
med det å vildre einsam i verda.
Og segna, ja ho seier dei møttest på ei høgd.
Slik vart det mål og meining med ferda.
To augnepar fann kvile, to trøytte sinn fekk fred.
To unge kjende kjærleikens styrke.
Til Fjellingsdalen bar det, og der dei slo seg ned,
forutan prest og signing i kyrkje.
Så lova dei kvarandre å leva der i lag,
og fjell og fjord var vitne til orda.
Og trugne mot sin lovnad, det var dei all sin dag,
og fekk si løn av sjøen og jorda.
Og svartedauden herja i tretten førti-ni,
og fattigmann og rik måtte vandre.
Men nye ætter føddest på Stabblandet, fordi
ho Sigrid og han Knut fann kvarandre.
Andre variantar av segna
Det finst fleire variantar av denne segna: I ein annan versjon heiter det at fleire personar kom seg unna pesten, og at alle flytta til Fjelnesdalen. Og i ei segn frå sjølve øya Tustna høyrer vi om ein mann og dei to døtrene hans som flyktar til Gullsteinsdalen for å unngå sjukdomen. I Gullsteinsdalen døyr mannen (av andre årsaker enn sotta), og døtrene gravlegg han der. Men jentene bergar seg, og vert slik dei einaste overlevande i Gullsteinsdalen.
Bakgrunnen for segnene
«Svartedauden» var ei kjempekatastrofe for Noreg; berre ein tredel av folkesetnaden overlevde pesten. Dei fleste som var skrive- og lesekunnige døydde, og slik vart det norske tale- og skriftspråket sakte men sikkert radert bort. Etter kvart kom vi i union med Danmark, og mista slik det politiske sjølvstendet vårt.
Slikt sette djupt avtrykk hjå folk, og det er difor ikkje merkeleg at «Svartedauden» er eit motiv som går att i svært mange segner. Den segna som er best kjend her i landet, er den om "Jostedalsrypa". Svartedaudsegnene gjev eit realistisk uttrykk for konsekvensane av pesten, sjølv om ikkje alle detaljane er historisk korrekte.
Alle segn-variantane som er nemnde ovanfor kan plasserast i kategorien vandresegner, altså segner som ein kan finna att på fleire stader i Noreg (og utanlands). På ein enkel måte får desse historiene fram noko viktig: Det var ikkje mange som overlevde sotta, men livet vende likevel attende.